مطالعه هیستولوژی پوست نواحی بدن در مراحل مختلف رشد جنینی گوسفند ماکویی

هدف : مطالعه رشد پوست جنین گوسفند از نظر ساختار میکروسکوپی و مشخص کردن ارتباط سن جنین با ویژگی‌های بافتی آن. طرح : مطالعه روند تکاملی پوست از نظر میکروسکوپی در مراحل مختلف رشد جنین. حیوانات: هفتاده و پنج جنین (سالم) گوسفند از کشتارگاه صنعتی ارومیه جمع‌آوری گردید. روش : بلافاصله پس از کشتار میشها از پوست نواحی صورت، دست (به دلیل وجود فولیکول‌های موی منفرد و اغلب اولیه)، گردن، و شانه (به دلیل وجود فولیکول‌های موی مرکب و پشمی) جنینهای به دست آمده نمونه برداری صورت گرفت و در محلول ثبوتی فرمالین سرم فیزیولوژی 10 درصد قرار داده و پس از قالبگیری و تهیه مقاطع نازک (به ضخامت 7-5 میکرومتر)، مورد رنگ آمیزی H&E (مطالعه عمومی) ون گیسون (رشته‌های کلاژن)، PAS برای رشته‌های رتیکولر و ورهوف برای رشته‌های الاستیکی، مورد استفاده قرار گرفت. نتایج : در این مطالعه مشخص گردید که اپیدرم در نیمه دوم ماه دوم شامل 1 الی 3 لایه سلول مکعبی شکل، در نیمه اول ماه سوم (روزهای 65-61) حالت سنگفرشی یا مکعبی مطبق داشته و در آخر این دوره در طبقه بازال دانه‌های قهوه‌ای تیره مشاهده می‌شود. در این زمان فولیکول‌های مو به صورت توده‌های متراکم سلولی از اپیدرم به طرف درم برجسته شده و سلولهای مزانشیمی زیرین در محل تمایز فولیکول‌های مو تجمع نشان می‌دهند. در نیمه اول ماه سوم بین سلولهای مزانشیمی، فیبروپلاست‌ها و لکوسیت‌ها و رشته‌های کلاژن، الاستیک و رتیکولر نیز در درم ظاهر شدند. در نیمه دوم ماه سوم، اپیدرم به طور مشخص از نوع سنگفرشی مطبق با درجاتی از شاخی شدن بود. در نیمه اول ماه چهارم اپیدرم ضخم و درم بیشتر تمایز یافته و پیاز مو به حالت زنگوله‌ای شکل تشکیل می‌شود. در روزهای 95-90 غدد چربی و 120-115 غدد عرق از فولیکول‌های مو جوانه می‌زنند. میزان این تغییرات در ناحیه شانه بیشتر است. نتیجه‌گیری : این مطالعه نشان داد که اپیدرم در نیمه اول ماه دوم شامل یک لایه سلول مکعبی شکل بوده و هنوز تمایز نیافته است. در پایان این دوره اکتودرم شروع به تمایز می‌نماید. لایه سطحی اپیدرم دو لایه‌ای پریدرم اولیه نامیده می‌شود. این سلولها در طول نیمه اول آبستنی در مایع آمنیوتیک مشاهده می‌شوند. همچنین مشخص گردید که بافت مزانشیمی زیرین در مجاورت اپیدرم در حال تمایز یک لایه ممتد تشکیل داده و تمایز فولیکول‌های مو، غدد چربی و عرق از آنرا نیز همراهی و احتمالا القا می‌نماید. به طور کلی می‌توان اظهار نمود که نیمه دوم ماه دوم تا نیمه اول ماه چهارم زمان آغاز تمایز اجزای مختلف پوست می‌باشد.